Voor zij die Brussel enkel als groezelig en chaotisch ervaren, is een Art Nouveau wandeling een gamechanger. Wij gingen op stap en raakten geïnspireerd door connaisseur Olga: "De heropleving van de Art Nouveau is net zoals vroeger een reactie op de ellende binnen de samenleving.”
Svea Vermassen & Mauro Watrin
ART NOUVEAU?
★Kunstbeweging als reactie op de industrialisering
★Maar twintig jaar: tussen 1890 en 1914
★Wens om terug te keren naar het pre-industriële vakmanschap
★Van grafische kunsten tot meubels, interieurdecoratie, architectuur en schone kunsten
★Brussel als bakermat van grondlegger Victor Horta
★Meer dan 500 Art Nouveau huizen te bewonderen in Brussel
★Het Centraal Station, het Hotel Tassel en Solvay en het Horta Museum zijn maar enkele voorbeelden
★Stijlelementen als glas-in-lood, verwijzing naar fauna en flora, asymmetrie, organische vormen en smeedijzeren balkonsOndanks dat Brussel onmiskenbaar dé hoofdstad van de Art Nouveau is, blijven de parels makkelijk onopgemerkt door wie zich zakelijk een weg doorheen de stad baant. Dat is jammer; want wanneer je doelbewust naar de gevels tuurt, liggen de schatten voor het rapen.
Art Nouveau in Brussel
Op dat erfgoed is Brussel bovendien apetrots. Tussen het einde van de Tweede Wereldoorlog en de jaren 60 van de vorige eeuw zijn er heel wat gebouwen verloren gegaan als gevolg van de toenmalige modernisatiedrift. Maar dat beleid heeft de stad nu een halt toe geroepen. Zo’n 250 iconische gebouwen zijn gedeeltelijk of volledig beschermd en de stad zorgt er daarnaast voor dat iedereen ervan kan meegenieten. Zo stond het jaar 2023 volledig in teken van de Art Nouveau. Op het programma stonden tentoonstellingen, open huizen en restauraties.
Maar dat is niet alles, want de Art Nouveau in Brussel is veel meer dan enkele architecturale hoogstandjes die opnieuw van onder het stof worden gehaald. De kunstvorm en bijhorende beweging maken een ware heropleving door. En dat komt de Nederlandse Olga goed uit, want haar passie voor Art Nouveau veranderde gaandeweg in haar beroep toen ze ontdekte dat er een grote vraag naar Art Nouveau renovaties bestond.
Renovatiewerken in een Art Nouveauhuis, Brussel © Svea Vermassen
Nieuw leven blazen in Art Nouveau
Olga studeerde 'Japonisme', een schilder- en designstroming die haar voor eeuwig zou betoveren. De decoratieve en asymmetrische elementen van de Japanse kunststijl vormden de ruggengraat van de Art Nouveaubeweging. “Ik bezocht al Art Nouveauhuizen op vakantie,” vertelt Olga, “en die Art Nouveau beviel me fantastisch goed, daar wilde ik meer mee doen.” Terwijl ze zich verdiepte in literatuur bouwde ze eveneens een netwerk van specialisten uit. “Ik onderhoud wereldwijd contacten en leveranciers van de juiste stoffen en materialen.” Van Dubai tot Amerika helpt Olga klanten bij het opknappen van Art Nouveau projecten, zowel binnen- als buitenshuis. “Ik heb alles wat je nodig zou hebben om een Art Nouveauhuis in te richten.” Ook in Brussel, zoals bij het Maison Frison van Horta, bezorgde Olga middelen voor restauratie. Op deze manier blijft Art Nouveau rechtmatig beschermd en geëerbiedigd.
Olga Harmsen, Maison l'Art Nouveau
De filosofie
De waardering van Art Nouveau is vandaag de dag groter dan ooit. “De wereld waarin we nu leven is gelijkaardig aan die van 130 jaar geleden”, merkt Olga op. “Art Nouveau is ontstaan toen de industrialisatie op volle toeren draaide,” vertelt ze, “omdat alles zo ruw, grof en vuil was van die industrie, ging men opnieuw op zoek naar de natuur en de schoonheid om daaraan te ontsnappen.” Dankzij de industrialisering die West-Europa in een sneltempo in haar greep had, kreeg de productie een mechanisch karakter. Meer dan een luttele kunststroming was de Art Nouveau een maatschappelijke beweging die zich met haar schoonheid als wapen tegen die evolutie kantte.
Ook in de wereld vandaag, gedomineerd door oorlog en angst, keert die zoektocht naar esthetiek en verademing terug. “Er is overal onzekerheid,” getuigt Olga, “mensen zijn weer op zoek naar een lichtpuntje.” Dat lichtpuntje kunnen we volgens haar terugvinden in de filosofie achter Art Nouveau. “Mensen willen thuiskomen en opladen in een oasis of een cocon.” De weelderige Art Nouveaustijl kan helpen om die atmosfeer te versterken. “Als alles strak en wit is tussen je vier muren, dat is geen schoonheid.”
Speurtocht in Brussel
De rust en fraaiheid die Art Nouveau creëert kan je ervaren tijdens een wandeling door de straten in Elsene of Sint-Gillis. Uit de kakofonie van auto’s, bussen en machines kan je zo ontglippen om je ogen te verwennen met beeldige Art Nouveaugevels. Fleurige patronen omarmen de deuren en balustrades. Zachte kleuren en tinten snijden door de daken tot de kelderramen. De sereniteit kan je ook opzoeken in het iconische Hortamuseum of het mystieke Maison Hannon. De warme sfeer van Art Nouveau zou volgens Olga ten slotte toegankelijk moeten zijn voor iedereen. “De gedachte achter de Art Nouveau is dat het leven voor iedereen mooier moet worden”, verduidelijkt ze. “Als je alles rondom jou mooier maakt, dan wordt je leven mooier, dan wordt de maatschappij mooier.”
Klaar om zelf de verwondering op te zoeken? Via de Stad Brussel vind je een Art-Nouveau pas waarmee je aan een democratische prijs kan genieten van de tijdloze stijl. Ook met deze Art Nouveau schatkaart kan je zelf de knapste monumenten van de stad ontdekken.
Maison Hannon, Sint-Gillis © Svea Vermassen
Comments