Marie Luypaerts
Vanaf 2026 zullen kwetsbare druggebruikers terechtkunnen in een nieuw geïntegreerd centrum in de havenbuurt van Brussel. Het centrum van vzw Transit zal naast psychologische bijstand ook een risicobeperkende gebruikersruimte aanbieden. Bruno Valkeneers van Transit legt uit hoe ze harm reduction inzetten om de drugsproblematiek in Brussel tegen te gaan.
Harm reduction
Harm reduction probeert de schade die drugs aanricht te verminderen, zonder het gebruik ervan te veroordelen. Dit gebeurt door te sensibiliseren, te informeren en te begeleiden. In plaats van druggebruik te bestraffen, willen initiatieven rond harm reduction druggebruikers begeleiden in hun gebruik. De risicobeperking bij druggebruik mag dan wel in het regeerakkoord terug te vinden zijn, niet alle politieke partijen blijken even enthousiast. Zo is in het partijprogramma van N-VA te lezen dat “gedoogbeleid omtrent drugs een fout signaal is.”
Transit houdt zich sinds 1995 bezig met harm reduction in Brussel. Ze focussen voornamelijk op het aanpakken van de leefsituatie van gebruikers. “Als iemand afkickt in een centrum en daarna terug op straat belandt, hervalt die persoon 98% van de tijd. Als we de leefsituatie niet eerst aanpakken, verandert er weinig”, aldus Bruno Valkeneers, woordvoerder van Transit.
Spuitenruil en gebruikersruimte
Gebruikers kunnen de klok rond hun spuiten inruilen bij Transit. De organisatie voorziet advies en steriel injectiemateriaal om de kans op infecties te verkleinen. “Infecties tegengaan? Dat is allemaal blabla”, vertelt apotheker Govaert aan het Sint-Katelijneplein waar gebruikers regelmatig aankloppen voor steriele naalden. “Apothekers hebben de optie om dat te doen, maar wij doen dat niet”, zegt hij. “Ze gebruiken die naalden nadien toch opnieuw onderling of kopen een pakje insulinespuiten en verkopen die door.”
Het is volgens Valkeneers een sentiment dat veel apothekers delen: “Druggebruikers krijgen moeilijk toegang tot algemene zorgverlening. Het gaat om een specifiek publiek en veel apothekers hebben die liever niet in hun zaak. Daarom is het zo belangrijk dat vzw’s spuitenruilen voorzien. Die spuitenruilen bieden een eerste contact met de mensen. Zo bouwen we een vertrouwensband op en kunnen we ze doorverwijzen naar andere soorten hulp die we aanbieden.”
In 2022 opende Transit al de deuren van hun risicobeperkende druggebruiksruimte ‘Gate’. De organisatie voorziet een gebruikersruimte om te vermijden dat druggebruikers zouden gebruiken in openbare parken of metrostations. Zo’n gebruikersruimte zou volgens sommigen het signaal geven dat druggebruik oké is. “Het is niet zo simpel als sommige politieke partijen beweren”, lacht Valkeneers. “Mensen die naar de gebruikersruimte komen, vertellen dat ze hier minder gebruiken dan op straat. Hier denken en praten ze over andere dingen dan hun problemen op straat.”
Geïntegreerd opvangcentrum
In 2026 zal het geïntegreerd opvangcentrum van de vzw de deuren openen. Verschillende al bestaande initiatieven van Transit zullen dan te vinden zijn op hetzelfde adres. Een grotere opvangcapaciteit was volgens Valkeneers broodnodig: “De armoede is fel aan het stijgen, we krijgen meer en meer aanvragen, maar hebben niet genoeg plaats.” Binnen het opvangcentrum zal Transit samenwerken met andere vzw’s om hulp op maat te bieden. “We willen ook meer vrouwelijke druggebruikers bereiken. Zij krijgen te maken met specifieke problemen op straat en zijn vaak minder vertegenwoordigd in de statistieken.”
In het opvangcentrum zullen gebruikers terecht kunnen voor tijdelijk onderdak. Zo kunnen gebruikers volgens Valkeneers weer op krachten komen om af te kicken: “We werken met mensen die heel diep zitten. Ze hebben vaak al een paar nachten niet geslapen en niet gegeten. Die mensen uit hun problematische context halen, is ons grootste doel.”
De Druglijn. Voor alle vragen over drank, drugs, pillen, gokken en gamen.
Bel 078 15 10 20, of chat en mail via www.druglijn.be
Anoniem, zonder taboe, zonder oordeel.
Comments